Passa al contingut principal

Lengua castellana: el verbo


  • Núcleo del S.Verbal y predicado. Puede constituir una oración solo.
  • Expresan acciones, estados, procesos, etc.
  • Formado por: raíz (significado) + morfemas (información tiempo, modo…) → morfemas expresados por desinencias, sufijos, verbos auxiliares.
  • Morfemas del verbo: Lexema (significado) + desinencias (morfemas flexivos, informan):

  1. Tema: Marcado por la vocal temática, informa de la conjugación. 1ª (cant-a-r), 2ª (corr-e-r), 3ª (sub-i.r). En algunas formas no aparece (beb-o).
  2. Persona y número: Persona gramatical que realiza/experimenta acción → 1ª, 2ª, 3ª + Número → singular, plural. (bebe: 3ª, singular)
  3. Tiempo: Momento acción. Presente, pasado (pretérito), futuro.
  4. Modo: Actitud del hablante. Indicativo (acción de manera objetiva), subjuntivo (de manera subjetiva; incertidumbre, deseo, temor…), imperativo (orden, ruego, petición).
  5. Aspecto: Acción concluida (aspecto perfecto) o no acabada (imperfecto), independientemente de futuro/presente/pasado. Perfectas (formas compuestas + pretérito perfecto simple, canté)
  6. Voz: Acción quien la realiza o quien la padece. Sujeto la realiza y es agente: voz activa. Si sujeto (paciente) padece acción: voz pasiva.

V. Pasiva: ser + participio pasivo y concuerda con el nuevo sujeto en género
y número.
A veces en V.Pasiva no aparece el CAg. Ocurre cuando oración en activa es
una impersonal eventual. Han suspendido el concierto.
Pasiva: estructura pasiva refleja (se + verbo en activa).

  • Conjugación verbal: Combinación raíz + desinencias/verbos auxiliares.
  • Tres conjugaciones; 1ª infinitivos -ar, 2ª infinitivos -er, 3ª infinitivos en -ir.
  • Formas personales: raíz + desinencias (número/persona)/ verbos auxiliares. Formas no personales: morfema de infinitivo (-ar,-er,-ir), participio (-ado,-ido) o gerundio (-ando,-iendo).
  • Tiempo verbal: formas que comparten tiempo, modo y aspecto, solo variaciones de número y persona. Divididos en simples (sin verbo auxiliar) y compuestos (con verbos auxiliares).
  • Verbos regulares conservan raíz en todas formas y mismas desinencias que el modelo de su conjugación. Irregulares son los que cambian la raíz en algún caso, presenta desinencias distintas al modelo o ambos. Caber (quep-o, cab-ías)

  • Consideraciones sobre verbos irregulares:
  • Si la 1ª persona del presente de indicativo es irregular, también el presente de subjuntivo y imperativo. (piens-o, piens-e, piens-a).
  • Pretérito perfecto simple es irregular también lo es el pretérito imperfecto del subjuntivo y el futuro imperfecto de subjuntivo. (supe, supiera/ese, supiere)
  • Si el futuro de indicativo es irregular, también el condicional. (diré, diría).

  • Usos desplazados de los tiempos verbales:
Algunos tiempos verbales expresan valores que no les corresponden.
· Presente de indicativo: además de simultaneidad puede presentar:
  • Como pretérito o histórico: para actualizar y hacer más vivas acciones pasadas. Colón descubre América en 1492.
  • Como futuro: Situaciones que sucederán en el futuro. Mañana te los devuelvo.
  • Presente durativo: Acción se produce cuando se habla, además de antes y después. Él gobierna la ciudad.
  • Presente habitual: Suceden habitualmente, aunque no en ese momento. Por las mañanas desayuno leche.
  • Presente de mandato: Puede sustituir al imperativo. Vas y sacas dinero.
  • Presente gnómico: Válido en cualquier tiempo. Proverbios, refranes… Dos por dos son cuatro.
· Pretérito imperfecto: acción inacabada en el pasado.
  • De cortesía: reforzar tratamientos de respecto. ¿Qué deseaba?
  • De contrariedad: malestar ante un suceso. Ahora que lavaba los platos, dicen que es malo.
  • De apertura: Comenzar relatos con esta forma. Érase una vez…
· Futuro simple: acción futura.
  • Con valor obligativo: ¡Te los comerás!
  • Con valor de probabilidad: Esto costará unos 30 euros.
  • De cortesía: Uds me dirán en qué puedo ayudarles.
· Condicional simple:
  • De probabilidad: Serían las seis de la mañana.
  • De cortesía: ¿Podría decirme la hora?

  • Otros usos dudosos o incorrectos: El pretérito perfecto simple: acción acabada, suele combinarse con referencias temporales (ayer canté). Pretérito perfecto compuesto combinado con expresiones temporales (hoy, esta mañana…) indica acción realizada en un tiempo aún no acabado.

  • Las formas no personales: Carecen de información gramatical, pero aportan cierto valor aspectual. Infinitivo y gerundio tienen formas compuestas, el participio solo simple, pero admite morfemas de género y número.
  • INFINITIVO (Sustantivo verbal):
Como sustantivo puede ir acompañado de determinantes y CN (el buen hacer).  A veces acepta flexión de número (Los andares). Puede desempeñar todas las funciones de un sustantivo.
Como verbo normalmente depende de otro en forma personal. Puede llevar CV y formar una proposición subordinada.
Como independiente: una orden con prep. a (¡A correr!), instrucciones en carteles (No fumar), oraciones interrogativas/exclamativas indican deliberación/contenido emocional (¡Gritarnos de ese modo!).
No debe usarse infinitivo como imperativo ni sustituir verbos en forma personal en oraciones independientes (Por último, decirles → Por último, debo decirles).

  • GERUNDIO (Adverbio verbal): Verbo o adverbio.
Como verbo expresa acción simultánea o anterior a la acción del verbo principal.
En oraciones independientes solo en pies de fotos, cuadros (Actor entrando…)
Incorrecto expresar acción posterior a la proposición principal (Montamos en moto dirigiéndonos) y como complemento de nombres inanimados. Evitar ambigüedades (Vi a María tendiendo la ropa).

  • PARTICIPIO (Adjetivo verbal):
Forma los tiempos compuestos de todos los verbos (había cantado), o de adjetivo (Tiré mis gastados zapatos). Puede recibir CV (Las judías cocidas ayer).

  • Perífrasis verbales: Combinaciones de formas verbales que funcionan como una sola forma verbal, núcleo del predicado. Verbo personal (sin significado, morfemas verbales, expresa matices) + “nexo (a, de, que)” + V. no personal (significado léxico). Modales y aspectuales:

Modales:
De obligación
haber de + inf
haber que + inf
tener que + inf
deber + inf
De probabilidad, duda o suposición
deber de + inf
venir a + inf
poder + inf
Aspectuales:

Ingresivas: a punto de empezar
ir a + inf
estar para + inf
Incoativas: en el momento de inicio
echarse a + inf
ponerse a + inf
romper a + inf
comenzar a + inf
Durativas: en proceso de desarrollo
andar + ger
estar + ger
llevar + ger
seguir + ger
venir + ger
Perfectivas: terminada
acabar de + inf
llegar a + inf
llevar + participio
tener + part
dejar + part
Reiterativas: repetida
volver a + inf

Comentaris

Entrades populars d'aquest blog

Comentari poema: Tinc un desfici, ai, inclement

El poema que comentarem a continuació és Tinc un desfici, ai, inclement de Beatriu de Dia o també anomenada la Comtessa de Dia i està originàriament escrit en Occità , tot i això nosaltres comentarem la traducció que no sempre és completament exacte. V a viure entre finals del s. XII fins a mitjants del s. XIII és una de l es poques trobairitz conegudes. D'ella se n'han conservat algunes composicions: Ab joi et ab joven m'apais, A chantar m'er de so qu'ieu non volria, Estât ai en greu cossirier, Fin ioi me don'alegranssa . D e la se v a vida se'n sap ben poc, n omés que estava casada amb el comte Guillem de Peitieu, encara que sembla que el seu cor era propietat de Raimbaut d'Aurenja, tots dos eren trobadors. S obre la seva estructura, es pot veure que està estructurat amb tres octaves, format per versos octosíl·lab s ( d' art menor) i presenta una rima consonant. Aquesta cançó trobadoresca és del gènere de fin'amors i El tema d'

Vicente Aleixandre (Se querían)

Vicente Aleixandre (Se querían) Métrica: verso libre. Tema: amor pasional entre dos personas. Unión de los contrarios (día-positivo y noche-negativo, como la fusión de la naturaleza). Visión del amor o evolución El poeta muestra en este poema el amor existente entre dos personas anónimas, un sentimiento fuerte, pasional y constante que se refleja en todos los aspectos de la vida y en cualquier momento. Durante el transcurso del poema el amor entre las dos personas va siendo mostrando en las tres partes en que se divide el poema: 1a parte: el autor comenta la forma en la que los dos amantes se desean en plena oscuridad, en la noche y cuando la luz comienza a resurgir, el amanecer. 2a parte: se comenta el amor en plena luz, durante el día, y cuando se acerca la oscuridad, el anochecer. 3a parte: el autor enumera las sensaciones vividas por el amor pasional de los amantes. De bueno (día) a malo (noche). Usa palabras de ambos lados, unión de contrarios, fusión de la

Fitxa 37. Cappella degli Scrovegni o dell'Arena de Giotto di Bondone

Fitxa 37. CAPPELLA DEGLI SCROVEGNI O DELL’ARENA FITXA TÈCNICA: Títol: Cappella degli Scrovegni o dell'Arena Autor: Giotto di Bondone Cronologia: 1304 - 1306 Tècnica: fresc Mides: 900 m2 Estil: italogòtic Tema: religiós Localització: Pàdua (Itàlia) Biografia de l’autor L’escriptor del Renaixement Vasari ja deia que Giotto (Mugello, 1267 - Forència, 1337) va ser descobert pel famós Cimbaue quan era pastor d’ovelles, mentre en dibuixava una en una pedra. Giotto, arquitecte i pintor, va ser el fundador de la pintura italogòtica del Trecento, introductor dels ideals naturalistes trencadors amb la rigidesa de l’art bizantí. L’obra d’aquest autor, però, té certa dificultat a l’hora d’atribuir-ne l’autoria. Malgrat això, les úniques obres reconegudes mundialment com a seves són els frescos de la basílica de San Francesco d’Assís i la mateixa Cappella dell’Arena. El 1334 va ser nomenat arquitecte de la catedral Santa Maria dei Fiori de